Với những vách đá thẳng đứng, những khối đá kỳ dị và những chóp núi thẳng đứng, vùng núi Gheralta phía Bắc Ê-thi-ô-pi làm chúng tôi liên tưởng đến vùng sa mạc đất đỏ vùng tây nam nước Mỹ. Nhưng sự khác biệt là: nằm sâu và cao trong những vách núi là những Hội Thánh Chính Thống Giáo được đục trong đá ít được viếng thăm nhất, một vài Hội Thánh có tuổi thọ lên đến 1000 năm.
Cụm Gheralta, nằm ở tỉnh Tigray, có khoảng 30 công trình. Mặc dù theo truyền thuyết địa phương, những Hội Thánh đó được xây dựng vào giữa thế kỉ thứ 4 và thứ 6, nhưng các sử gia cho rằng các công trình đó có nhiều khả năng được xây dựng vào thế kỷ thứ 9 và 12 hơn. Điều đó cùng với vị trí địa lý của nó, đã khiến cho cụm Gheralta trở thành trung điểm địa lý và nghệ thuật giữa trung tâm Hội Chính Thống Giáo Ê-thi-ô-pi của Aksum, được xây dựng khoảng thế kỷ thứ 4 và 10 về phía Bắc, và Lalibela, khoảng thế kỷ thứ 12 và 13 về phía nam.
Cao và được ẩn giấu, vị trí các nhà thờ Gheralta có 2 mục đích chính: mang các tín đồ tới gần thiên đường hơn và tránh các cuộc đánh phá của quân đội đi ngang qua thung lũng bên dưới. Để có thể tham quan các Hội Thánh này, người tham quan phải đi bộ qua các khe núi, leo tay không trên bức tường sa thạch và đi dọc theo vách núi – một sự thử thách thật sự không dành cho người yếu tim.
Sau khoảng gần 1 giờ đi bộ, bao gồm cả leo tường đá sa thạch cao 6 m, chúng tôi sẽ tới Maryam Korkor. Khuất khỏi tầm nhìn từ thung lũng bên dưới, là công trình Chính Thống Giáo Ê-thi-ô-pi – một công trình kiến trúc đơn giản và không gian bất cân xứng sâu vào bên trong khoảng 17 m và rộng 9 m. Không gian đó được hình thành bởi việc đục vào trong núi đá.
Bên trong Maryam Korkor, cột trụ hình chữ thập và mái vòm cao được bao phủ bởi những bức bích họa tín ngưỡng được làm từ thuốc nhuộm tự nhiên. Mặc dù những bức bích họa này được truyền thuyết địa phương kể là vào thế kỷ 13, nhưng những nhà lịch sử nghệ thuật cho rằng nó được tạo ra vào thế kỷ 17 vì những có những đặc thù của Byzantine, chẳng hạn như hình ảnh Chúa Giê-su Christ nằm trong bụng mẹ.
Chúng tôi trườn qua một lối vào nhỏ dẫn tới Daniel Korkor, một Hội Thánh có hai phòng, trên trần nhà và các bức tường phía trên có những bức vẽ đơn giản hơn so với Hội Thánh Gheralta. Chúng tôi rất thích thú với hình ảnh thánh George tiêu diệt rồng. Cho tới thế kỷ 20 thì giáo dục chỉ dành cho các giám mục, rất nhiều người học Kinh Thánh qua những bức tranh như vậy.
Người địa phương kể rằng những người mẹ cũng phải đi bộ như vậy, họ buộc em bé khoảng 40 tới 80 ngày tuổi trên lưng để làm phép Báp-tem cho chúng tại Hội Thánh. Họ đã làm như vậy hơn 1000 năm nay.
Những Cơ Đốc nhân trong địa phương thích thờ phượng tại nơi nào gần thiên đàng nên họ trèo lên những Hội Thánh cổ xưa đó vào mỗi ngày Chủ nhật và ngày lễ.
Để tiếp cận Hội Thánh Abuna Yemata Guh, chúng tôi phải trèo lên một vách đá gần như là thẳng đứng 90 độ và phải cởi bỏ giày vì đang ở trên vùng đất thánh. Thấy sự lo lắng của chúng tôi, người hướng dẫn đảm bảo rằng chúng tôi sẽ bám vào mấy cái lỗ trong đá tốt hơn với chân trần. Không có sự trợ giúp của bất kỳ dụng cụ leo núi hay dây thừng nào, việc leo núi khiến chúng tôi cảm giác như đang tham gia vào bước nhảy vọt đức tin.
Đến được Abuna Yemata Guh, chúng tôi phải đi qua chiếc cầu bằng đá với độ sâu khoảng 250 m. Từ đó chúng tôi phải vượt qua một cái cầu gỗ hẹp, và sau đó ôm vào các cạnh của vách đá sa thạch mịn cho tới khi thấy lối vào. Thở phào nhẹ nhõm, chúng tôi mất vài phút để nghỉ ngơi và điều chỉnh mắt vì trời tối và những bức bích họa bên trong. Ở trên trần nhà, có một bức họa vẻ 9 trong 12 sứ đồ ; 3 sứ đồ còn lại thì xuất hiện trên bức tường. Không rõ lý do tại sao họ lại bị tách ra – người hướng dẫn du lịch đùa rằng người họa sĩ không ngờ hết chỗ để vẽ. Các sử gia nghệ thuật cho rằng nó được tạo nên từ thế kỷ thứ 15, nhưng cũng như những Hội Thánh Gheralta khác, những bức bích họa được bảo tồn khá tốt, vì vị trí xa xôi đã bảo vệ chúng khỏi sự cướp bóc và tranh cạnh.
Trên đường về nhà, chúng tôi cảm thấy khâm phục bởi sức mạnh và sự bền bỉ của những người trèo lên đây thường xuyên. Đối với chúng tôi thì đó là hành động phiêu lưu, với họ đó là hành động của đức tin.
Nguồn bài viết: BBC
Dịch bài Đức Ân
