Sô-đôm, một thành phố khét tiếng trong Kinh Thánh Cựu Ước đã bị hủy diệt bởi một trận mưa lửa và diêm sanh, nay đã được tìm thấy.
Ít nhất đó là những gì mà nhà khảo cổ học Steven Collins tin về Tall el-Hammam, một địa điểm tại Jordan mà ông đã khai quật suốt bảy năm nay. Lần khai quật gần nhất của ông bắt đầu từ ngày 31 tháng 1 và kết thúc vào ngày 28 tháng 2.
Nếu giả thuyết của ông là đúng, những sự kiện trong Cựu Ước được dạy ở các lớp học Kinh Thánh cần phải được xem xét lại. Nhưng có phải ông nói đúng?
Tọa lạc cách biển Chết 15 km về phía đông bắc, Tall el-Hammam là một khu công sự rộng khoảng 40 héc-ta gồm những bức tường và thành lũy với bề dày lên đến 45 mét. Không một địa điểm khảo cổ thuộc thời đồ đồng nào ở Rift Valley, Jordan, có kích thước gần giống như vậy. Rõ ràng đây là một thành phố quan trọng – gần giống với kinh đô thời đồ đồng mà sách Sáng Thế Ký đã mô tả về Sô-đôm.
Và sự kết thúc của nó hiển nhiên cũng là một biến cố. “Lớp đất khảo cổ ở giữa thời đồ đồng tại Tall el-Hammam có chứa 0,5 đến 1 mét tro tàn và mảnh vỡ của các công trình,” nhà khảo cổ Collins viết trong cuốn Biblical Archaeology Review.
Tuy nhiên có một vấn đề lớn: những mảnh gốm ở lớp khảo cổ đó có niên đại từ năm 1650 đến 1600 trước công nguyên. Khoảng thời gian này cách đúng hai thế kỷ trước cuộc Xuất Ai Cập, dựa theo sử ký Thánh Kinh quy ước.
Các học giả Kinh Thánh Tin Lành tin rằng cần phải có nhiều thời gian hơn cho thời kỳ các tộc trưởng và thời kỳ dân Israel ở Ai Cập. Chính vì vậy mà hầu hết các học giả không chấp nhận giả thuyết của Collins.
Giáo sư chuyên về Cựu Ước ở Chủng Viện Thần Học Dallas, Giáo sư Eugene Merrill đã vết bài phê bình Tall el-Hammam trong tạp chí Artifax số ra mùa thu, đây là một tạp chí xuất bản hằng quý do Cộng Đồng Khảo Cổ Học Cận Đông và Viện Khảo Cổ Học Kinh Thánh thực hiện. Giáo sư đã viết rằng, “Thời gian trong các bản viết tay tốt nhất và sự giải thích hợp lý nhất đòi hỏi sự sụp đổ của thành Sô-đôm phải là vào năm 2081 trước công nguyên, điều này hoàn toàn loại bỏ Tall Hammam ra khỏi những trường hợp cần xem xét.”
Tuy nhiên, nhà khảo cổ học Collins không chấp nhận quan điểm niên đại mà Kinh Thánh nói về Sô-đôm là trước thời kỳ đồ sắt. “Các con số nói về tộc trưởng vào thời đồ đồng không thể tương đương với bất kỳ khái niệm hiện đại nào để tính thời gian chính xác,” ông bảo vệ quan điểm của chính mình trên trang Artifax.
Các học giả Tin Lành như Bill Schlegel, giáo sư của chương trình Kinh Thánh Israel Mở Rộng của The Master’s College, tranh luận về những mô tả trong Sáng Thế Ký mà Collins sử dụng để xác định thành Sô-đôm. Nhưng những mô tả trên vẫn chưa đủ rõ ràng để xác định đó là một địa điểm nằm ở phía bắc Biển Chết thuộc Đồng Bằng Jordan (Sáng Thế Ký 13), hay đó là ở thung lũng Siddim (Sáng Thế Ký 14), thường gắn liền với vùng Biển Chết ở phía nam.
Học giả Bryant Wood thuộc Hội Nghiên Cứu Kinh Thánh nói rằng, “Nếu có ai bác bỏ niên đại Kinh Thánh và những yêu cầu của Kinh Thánh đối với thành Sô-đôm, thì người đó có thể đặt Sô-đôm ở bất cứ nơi đâu mà người đó muốn.”
Các nhà khảo cổ học và các học giả Kinh Thánh vẫn rất thích thú với công trình khai quật của Collins. Rõ ràng, ông đang trên đường đạt được một điều gì đó to lớn. Như dù Tall el-Hammam có phải và Sô-đôm hay không vẫn còn là một câu hỏi. Cho đến nay, vẫn chưa có bằng chứng thuyết phục nào được bày tỏ.
Khải Tâm. Theo: christianitytoday.com
Bài vở cộng tác xin gởi về: [email protected]
