Oneway.vn – Cơ Đốc nhân quan tâm đến lịch sử Hội thánh đều biết khá rõ về cuộc Cải cách cũng như lịch sử.
Chúng ta cũng hiểu biết phần nào về Hội thánh Tiền Cải cách. Nhưng câu chuyện về lịch sử Cơ Đốc giáo sơ khai còn nhiều điều thú vị mà ít ai biết đến.
Đây là 8 sự thật quan trọng trong tám thế kỷ đầu tiên của Hội thánh mà có thể bạn chưa biết:
1. Có thể bạn biết rằng Cơ Đốc giáo ban đầu là một hiện tượng giữa đế chế La Mã.
Hầu hết Cơ Đốc nhân thời kỳ đầu sống dưới Đế chế La Mã, nhưng Cơ Đốc giáo cũng đã có mặt bên ngoài Đế chế này ngay từ ban đầu.
Vào giữa thế kỷ thứ hai, Phúc âm lan truyền đến các rìa của Đế chế Ba Tư, ngày nay là miền đông Thổ Nhĩ Kỳ. Phúc âm cũng đã đến Ấn Độ chậm nhất là vào thế kỷ thứ tư, có thể là thế kỷ thứ hai hoặc thậm chí thế kỷ thứ nhất. Phúc âm đã đến Châu Phi (hiện nay là Ethiopia) vào thế kỷ thứ tư. Cũng trong thế kỷ này, Phúc âm đã vượt ra ngoài dãy Alps đến Bắc u và xa đến tận Ireland, xa bên ngoài Đế chế La Mã. Trong thiên niên kỷ đầu tiên, số lượng Cơ Đốc nhân sống ở Châu Phi và Châu Á còn nhiều hơn ở Châu Âu.
2. Có thể bạn biết rằng Hội thánh ban đầu bị người La Mã đàn áp và buộc phải thờ phượng bí mật trong hầm.
Điều này đúng nhưng còn thiếu, vì cuộc bức hại diễn ra lẻ tẻ trong ba thế kỷ đầu tiên, với diễn biến rất khác nhau giữa các địa điểm và theo thời gian. Có thể bạn chưa biết, cuộc đàn áp tồi tệ nhất với Cơ Đốc nhân trong những thế kỷ đầu xảy ra ở Đế quốc Ba Tư, chứ không phải La Mã. Trong ba thế kỷ đầu, vì người La Mã không ưa những người theo Chúa, nên người Ba Tư cũng theo phe họ. (“Kẻ thù của kẻ thù là bạn” – tục ngữ tiếng Phạn cổ đại )
Nhưng sau khi Đế chế La Mã cải đạo vào đầu thế kỷ thứ tư, người Ba Tư bắt đầu đàn áp các Cơ Đốc nhân – vì người La Mã tự xưng mình là Cơ Đốc nhân. Cuộc đàn áp của người Ba Tư diễn ra từ năm 339 cho đến khoảng năm 370, cùng lúc đó những người theo Chúa đang giành được địa vị ưu ái trong Đế chế La Mã.
3. Có thể bạn biết rằng sự kiện cải đạo của Đế chế La Mã vào đầu thế kỷ thứ tư là cột mốc quan trọng trong lịch sử Cơ Đốc giáo.
Nhưng bạn có biết, Rô-ma chỉ là một trong bốn vương quốc cải đạo Cơ Đốc vào thời điểm đó.
Các vương Armenia, Georgia và Aksum (miền bắc Ethiopia và Yemen ngày nay). Thực tế, có thể một vương quốc nhỏ ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại – Osrhoene – chính thức theo Cơ Đốc giáo vào cuối thế kỷ thứ hai, 120 năm trước Armenia. Osrhoene vẫn là trung tâm Cơ Đốc giáo quan trọng trong nhiều thế kỷ, nhưng nó không còn là một vương quốc độc lập. Nó đã được sáp nhập vào Đế chế La Mã vào năm 216, vì vậy chúng ta không cho rằng đó là một đất nước theo Cơ Đốc giáo chính thức. Cho đến nay, Rô-ma là vương quốc lớn nhất cải đạo Cơ Đốc, nhưng không phải là vương quốc duy nhất.
4. Có thể bạn đã nghe nói về Kinh Tin Kính Nicene, được viết bằng tiếng Hy Lạp tại một hội đồng ở Constantinople năm 381. Kinh này đã trở thành tín điều tiêu chuẩn cho mọi Hội thánh ở Đế chế La Mã.
Nhưng có thể bạn chưa biết, Kinh Tin Kính cũng đã được nhà thờ Ba Tư áp dụng vào năm 410 và sau đó được các Hội thánh ở Georgia, Aksum, Armenia và thậm chí xa xôi như Ấn Độ. Cho đến ngày nay, đó là văn bản hậu Kinh thánh duy nhất được chấp nhận bởi toàn bộ nhà thờ Thiên Chúa giáo. (Ngược lại, Kinh Tin Kính của các Môn đồ chưa bao giờ được hội đồng nhà thờ chính thức chấp thuận, nhưng vẫn là một truyền thống được tôn trọng tại các nhà thờ Latinh ở phương Tây).
5. Có thể bạn đã biết về John Wycliffe, một người Anh ở thế kỷ 14.
Ông dẫn đầu phong trào ủng hộ quyền được đọc Kinh thánh bằng ngôn ngữ của mỗi người dân. Tất nhiên, bản dịch Kinh thánh Wycliffe được đặt theo tên của ông.
Nhưng có thể bạn chưa biết, việc dịch thuật Kinh thánh đã có trước Wycliffe hàng nghìn năm. Ở miền đông Châu Phi và miền tây Châu Á, vào những thế kỷ đầu, Kinh Thánh đã được dịch thuật rộng rãi. Đến thế kỷ thứ năm, Kinh thánh được dịch sang tiếng Syriac (một ngôn ngữ ở Tây Á, tương tự như tiếng A-ram của Chúa Jêsus), sang phương ngữ Châu Phi của Coptic (được dùng ở Ai Cập) và Ge’etz (được dùng ở Ethiopia), Tiếng Armenia và tiếng Gruzia.
Thực tế, vào cuối thế kỷ thứ tư, nhà ngôn ngữ học người Armenia lỗi lạc tên là Mesrop Mashtots là người đầu tiên sáng tạo ra bảng chữ cái (tiếng Armenia) một cách rõ ràng cho mục đích dịch Kinh thánh, và sau đó ông cũng tham gia vào việc phát triển bảng chữ cái Georgia. Cơ quan dịch thuật Kinh thánh vĩ đại được gọi là “Dịch thuật Kinh thánh Mashtots”.
6. Có thể bạn biết về Irish các tu sĩ Columba, Columbanus và Boniface, họ đã truyền giáo cho phần lớn Bắc u vào thế kỷ thứ sáu và bảy.
Nhưng có thể bạn chưa nghe nói rằng cùng lúc đó, các tu sĩ Cơ Đốc giáo Ba Tư đã du hành về phía đông Con đường Tơ lụa để truyền bá Phúc âm.
Đến năm 600, họ đã thành lập các trung tâm Cơ Đốc giáo trên khắp Sogdia (ngày nay là các nước cộng hòa Trung Á thuộc Liên Xô cũ), và thậm chí họ còn đến được thủ đô Chang-an (Tây An ngày nay) của Trung Quốc vào năm 635.
7. Có thể bạn đã nghe nói về Trận chiến Tours năm 732, nơi các chiến binh Frank đánh bại lực lượng Hồi giáo và đẩy họ trở lại dãy Pyrenees – Tây Ban Nha, nhờ đó đã “cứu” nền văn minh Cơ Đốc giáo Châu Âu khỏi sự xâm chiếm của Hồi giáo.
Nhưng bạn có thể chưa biết, trận chiến quan trọng hơn nhiều để “cứu” Châu Âu đã diễn ra trước đó vào thế kỷ thứ tám. Vào thời điểm đó, Constantinople là vùng đất được đánh giá cao nhất trên toàn thế giới, người Hồi giáo Ả Rập đã dành 80 năm để chiếm giữ nơi này. Nỗ lực của họ là một cuộc tấn công kết hợp trên đất liền và biển bắt đầu vào năm 717, nhưng người Byzantine đã thắng thế sau hơn một năm chiến đấu. Và chắc chắn bạn không biết trận chiến đỉnh cao trong các cuộc chinh phục của người Ả Rập là Trận chiến Talas (ở Tajikistan hiện đại) vào năm 751. Người Ả Rập đã đánh bại người Trung Quốc và trở thành cường quốc lớn nhất thế giới. Cuộc chinh phục của người Ả Rập với Châu Phi và Châu Á, và thất bại của họ ở Châu Âu đã vẽ lại bản đồ thế giới. Phần lớn Châu Âu được tự do, và nhờ đó, nơi này mới có thể bắt đầu trở thành trung tâm Cơ Đốc giáo.
8. Có thể bạn đã nghe nói về các nhóm Cơ Đốc giáo nhỏ có mặt trên khắp Trung Đông trong suốt thời kỳ Hồi giáo. Những nhóm này bao gồm các Cơ Đốc nhân bị đàn áp nhiều nhất trong lịch sử thế kỷ 20 và 21.
Nhưng có thể bạn chưa biết, tổ tiên của những nhóm này phần lớn là dân số ở Syria, Ba Tư và Trung Á do Ả Rập cai trị. Và mặc dù những người theo Chúa bị coi là công dân hạng hai dưới thời Ả Rập, họ vẫn tham gia tích cực vào cuộc sống cộng đồng và làm chứng về đức tin giữa những người hàng xóm Hồi giáo. Họ viết các luận thuyết bằng tiếng Ả Rập hướng đến người Hồi giáo và thậm chí còn tổ chức các cuộc tranh luận công khai với lãnh đạo Hồi giáo để thảo luận về Chúa Ba Ngôi.
Bài học đang chờ đợi
Tại sao chúng ta chưa biết những điều này? Vì những gì chúng ta được học đều đến từ Hội thánh phương Tây và Giáo hội Công giáo La Mã thời Trung cổ như nền tảng cho cuộc Cải Cách. Nói cách khác, chúng ta chỉ tìm hiểu lịch sử kết nối trực tiếp với Hội thánh Cơ đốc. Nhưng đó chưa phải là toàn bộ lịch sử, và phần còn lại của câu chuyện Cơ Đốc giáo ban đầu chứa đựng nhiều bài học quý giá, hấp dẫn cho chúng ta ngày nay.
Chúa đã làm việc thông qua rất nhiều nhóm người, ở nhiều nơi trên thế giới, vào những thời điểm rất sớm mà chúng ta thậm chí chưa bao giờ biết đến. Câu chuyện về những Cơ đốc nhân thời kỳ đầu ở Châu Phi và Châu Á, cũng như ở Châu Âu, là một phần câu chuyện đưa chúng ta đến ngày hôm nay.
Bài: Donald Fairbairn; dịch: Nhạn Võ
(Nguồn: thegospelcoalition.org)
Leave a Reply